سوال:

سلامتی چیست؟

جواب ارائه شده :

تعریف سلامت از دیدگاه سازمان جهانی بهداشت:

سلامت عبارتست از برخورداری از آسایش کامل جسمی، روانی و اجتماعی و نه فقط نداشتن بیماری و نقص عضو. جالب توجه است که حکیم نظامی در کتاب پنج گنج خود، با

بهره‌گیری از ایجاز شعر فارسی، تعریف طولانی سازمان جهانی بهداشت را با دو کلمه سلامت = آسودگی (سلامت به اقلیم آسودگیست) بیان نموده است.

سوال:

تعریف سلامتی از دیدگاه دوبس:

جواب ارائه شده :

فردی سالم است که بتواند با محیط زیست خود تطابق کند و خود را تنظیم نماید و این تطابق به شکل مستمر و کارا باشد .

تطابق باید منجر به افزایش امید به زندگی یا Life Expectancy و باعث بهتر شدن کیفیّت زندگی یا Quality Of Life  فرد شود و اگر خدمات مدرن هم نباشد بتواند به راحتی زندگی کند .

سوال:

سلامتی دارای چه ابعادی است؟

جواب ارائه شده :

باتوجه به تعریف WHO از سلامت متوجه می شویم که سلامت یک مسئله چند بعدی است

-     امروزه علاوه بر بعد جسمی، روانی و اجتماعی، جنبه معنوی (Spiritual) را هم در نظر می گیرند.

-      و باید توجه داشت که ابعاد مختلف سلامت و یا بیماری بر یکدیگر اثر کرده و تحت تاثیر یکدیگر قرار دارند. چنانچه مشکلات جسمی بر روان فرد، مشکلات 

        روانی بر جسم او  و نیز هر دوی آنها بر جامعه و اختلال موجود در جامعه بر هر دو بعد دیگر سلامت اثر می گذارند.

-       لذا اقدامات انجام شده برای ارتقای سلامت باید به تمام جوانب سلامت فرد (جسمی و روانی و معنوی ) و سلامت کلی جامعه توجه داشته باشد .

سوال:

تعیین کننده های سلامت چه مواردی هستند؟

جواب ارائه شده :

عوامل موثر بر سلامتی (تعیین کننده های سلامتی ـ Determinants of health)

با توجه به دامنه گسترده تعاریف مربوط به سلامتی تعیین کننده های سلامتی نیز بسیار گسترده و متنوع خواهد بود که در اینجا به مهم ترین آ نها اشاره می‌شود.

1 ـ عوامل ژنتیکی و فردی

 بسیاری از بیماری‌ها تحت تاثیر خصوصیات ژنتیکی هستند. گرچه در مورد بیماریهایی که ظاهرا جنبه ژنتیکی ندارند نیز ممکن است خصوصیات ژنتیکی فرد زمینه مساعد کننده ای برای بیماری فراهم آورد.

 عوامل فردی نظیر سن، جنس، شغل، طبقه اجتماعی، وضع تغذیه و نقش مهمی در سلامت افراد جامعه خواهد داشت که در اینجا بعنوان نمونه به شرح مختصر بعضی از عوامل فردی مؤثر بر سلامت اکتفا می‌شود.

سن: بیشتر حالات مربوط به سلامت و بیماری به نحوی با سن افراد، مرتبط است. مثلاً نوع بیماری‌ها، شدت بیماری‌ها و مرگ و میر ناشی از آن در سنین مختلف متفاوت است و بیماری‌های قابل انتقال در سنین پایین و بیماری‌های غیر قابل انتقال و مزمن در سنین بالا شیوع بیشتری دارد.

جنس: به طور کلّی گزارش بیماری در زنان و مرگ و میر در مردان بیشتر است. به دلیل تفاوت‌های تشریحی، فیزیولوژیک و اجتماعی زن و مرد، نوع و شدت و فراوانی بیماری در دو جنس متفاوت است. در مورد فزونی مرگ و میر جنس مذکر در تمام موارد نمی‌توان دلیلی پیدا کرد ولی به طور کلی به نظر می‌رسد که نوع کار و حرفه و فعالیت‌های اجتماعی یکی از علل عمده این تفاوت باشد.

شغل و طبقه اجتماعی: سلامت افراد جامعه به نحو مؤثری تحت تغییر شغل می‌باشد زیرا انتخاب حرفه خاص در بسیاری از موارد مستقیما فرد را در معرض عوامل بیماریزای مربوط به آن حرفه و بیماریهای ناشی از آن قرار می‌دهد ضمن اینکه با تاثیر گذاری بر سطح درآمد به صورت غیر مستقیم بر طبقه اجتماعی، تغذیه، وضع مسکن و سایر فعالیت‌های فرد هم مؤثر خواهد بود که همه آنها به نحوی در سلامت نقش دارند.   

2ـ عوامل محیطی

 محیط، نقش بسیار مهمی در وضعیت سلامت و بیماری خواهد داشت زیرا از یک طرف به عنوان یک عامل جداگانه بر سلامت فرد اثر می‌گذارد و از طرف دیگر روی خصوصیات فردی نظیر شیوه های زندگی، وضعیت ایمنی و خصوصیات رفتاری فرد تاثیر دارد. اثر عوامل محیطی نظیر آب، خاک و شرایط جغرافیایی بر سلامت نیز بر کسی پوشیده نیست و علاوه بر آن عوامل بیولوژیک محیط نظیر موجودات و جانوران محیط زندگی انسان نیز نقش موثری بر سلامت افراد جامعه خواهند داشت.

محیط اجتماعی ـ اقتصادی : عوامل اقتصادی و اجتماعی از طریق اثراتی که بر جسم و روان افراد خواهند داشت در سلامت افراد جامعه مؤثرند. شرایط زندگی، امکانات، تسهیلات آموزشی، نحوه ارتباطات، آگاهی‌ها، وضعیت اشتغال، درآمد، امنیت و . . . همگی به طریقی بر سلامت فرد، اثرگذار هستند و از طرفی ارتباط نامناسب اجتماعی باعث افزایش عوامل استرس‌زا و نهایتا بیماری می‌شود.

3 ـ شیوه های زندگی مردم

 نظیر عادات غذایی، تحرّک و عدم تحرّک، نوع تفریحات و سرگرمی‌ها، نحوه ارتباط با سایر افراد جامعه می‌تواند در سلامت افراد موثر باشد گرچه برخی از شیوه های زندگی در ارتباط با محیط زندگی انسان شکل می‌گیرد.

4 ـ وسعت و کیفیت ارائه خدمات

سیاست‌های بهداشتی جامعه و نحوه ارائه خدمات نیز در سلامت افراد جامعه نقش اساسی دارد. اقدامات پیشگیری از طریق افزایش پوشش واکسیناسیون، بهسازی محیط، تامین آب آشامیدنی سالم، مراقبت گروه های آسیب پذیر جامعه مثل مادران و کودکان و نظایر آن و نیز توزیع عادلانه خدمات، نقش عمده ای در سلامت کلّی جامعه خواهد داشت. توانمند ساختن مردم برای ارتقای سلامت خویش یکی از وظایف عمده مسئولین بهداشتی کشور است.

5 ـ عوامل دیگر

 عوامل متعدد دیگری در سلامت افراد جامعه نقش دارند نظیر سطح سواد، وضعیت کشاورزی و تغذیه، سیستم ارتباطات و وسائل ارتباط جمعی، وضعیت جاده ها و شرایط اقتصادی اجتماعی.

سوال:

بسیج برای عدالت سلامت به چه صورت است ؟

جواب ارائه شده :

اصلاح پوشش همگانی حرکت به سوی عدالت بیشتر را ایجاب می کند که خود در گرو تعهد مستمر بالاترین سطوح سیاسی جامعه است برای سرعت بخشیدن به تکوین عدالت سلامت و حفظ عزم حرکت دو اهرم عمده اهمیت اساسی دارد اول، بر ملا ساختن بیشتر نابرابری های به نوعی که همه از انها آگاه شوند و به گفتگوی سیاست تبدیل شود.دوم ایجاد فضایی برای مشارکت جامعه مدنی در شکل دادن به اصلاحات PHC که مقصودی جز اصلاح نابرابری های سلامت ندارند پیشرفت در پوشش همگانی شدیدا به توان جنبش های اجتماعی وابسته است.

سوال:

عدالت اجتماعی و نقش آن در سلامت چگونه تعریف می شود ؟

جواب ارائه شده :

عدالت در سلامت درحقیقت هسته مرکزی و زیربنای عدالت اجتماعی به شمار می رود. برای تامین عدالت در سلامت انجام دو اقدام ضروری به نظر می رسد. اقدام اول عبارتست از احیاء و توسعه شبکه بهداشتی-درمانی کشور که در حقیقت هم اصلاح الگوی مصرف در حوزه سلامت به حساب می آید و هم از طریق شبکه می توان اطمینان حاصل نمود که هفتاد و پنج میلیون ایرانی به گونه ای عادلانه از مراقبت های اولیه سلامت برخوردار می شوند. اقدام دوم پرداختن هرچه بیشتر به عوامل اجتماعی سلامت است که سهم حداقل پنجاه درصدی در ارتقاء سلامت جامعه و افراد دارد. اجرایی نمودن این دو اقدام بسیار ارزشمند که موجب استقرار عدالت در سلامت می گردد، نیازمند عزم ملی ، مشارکت مردم و همکاری های بین بخشی است.

سوال:

تعریف سلامت و عدالت در سلامت چیست ؟

جواب ارائه شده :

مفهوم عدالت در سلامت عبارت از برخورداری آحاد مردم از حد اعلای سلامت است که طبیعتا شامل همه ابعاد جسمی، روانی، معنوی و رفاه اجتماعی می باشد.

سوال:

حمایت طلبی ، تعریف و کاربرد آن چگونه است ؟

جواب ارائه شده:

حمایت طلبی هم علم است و هم هنر چرا که هم از اصول علمی و یافته های تحقیقاتی در اجرای آن استفاده می شود و هم به روشی هنرمندانه باید در مخاطب تاثیر بگذارد .

حمایت طلبی مداخله ای است که از مجموعه فعالیت های فردی یا گروهی حمایت طلبان تشکیل شده و سعی دارد با تغییر آگاهی ، نگرش و رفتار افراد ویژه ای ، از نفوذ و قدرت آنان برای تصویب سیاست و برنامه ای خاص یا تغییر منابع و موقعیت ها به نفع کاربران نهایی استفاده کند .

بنابراین با توجه به این تعریف می توان گفت :حمایت طلبی یک راهبرد و یا مداخله در مسیر حل مشکل است ، پس راهبردها یا مداخلات دیگر هم قابلیت انتخاب دارد . حمایت طلبی طی یک فرآیند نظام مند قابل انجام است که مراحل ان شامل تعیین هدف ، حمایت طلبی ،تحقیق در مورد موضوع حمایت طلبی ، تحلیل مخاطبان ، تدوین سند حمایت طلبی ، اجرای حمایت طلبی و ارزشیابی نتایج انجام می شود .

سوال:

همکاری های بین بخشی در حوزه سلامت چیست ؟

جواب ارائه شده:

طبق تعریف همکاری بین بخشی " رابطه شناخته شده بین بخشی یا بخش های سلامتی با بخش یا بخش های دیگر است که برای انجام اقدامات در جهت کسب نتایج نهایی یا پیامدهای سلامتی دایر شده است، به طوری که از تنها عمل کردن بخش سلامتی برای کسب این نتایج موثرتر ، کاراتر و پایدارتر است ".

بر اساس مطالعه ای که در کشور انجام شده است وزارت بهداشت ، با تمام ظرفیت خود فقط 14 تا 17 درصد در سلامت مردم سهم دارد و وزارت خانه هاو سازمان های دیگر مثل وزارت کشور ، رسانه ها، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، ستاد مبارزه با مواد مخدر در ارتقای سلامت سهم بالایی دارند. به طور کلی ارتقای عادلانه شاخص های سلامت جامعه دو بازوی مشارکت مردمی و همکاری بین بخشی را لازم دارد .